Im jesteś starszy, tym ryzyko wystąpienia raka urotelialnego jest większe! Ok. 90% chorych z rakiem pęcherza to osoby w wieku powyżej 55 lat, a najwyższa zachorowalność na ten rodzaj nowotworu występuje w szóstej, siódmej i ósmej dekadzie życia. Rak urotelialny występuje aż 4 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Palenie tytoniu to najbardziej istotny czynnik ryzyka zachorowania na raka urotelialnego. To przyczyna nawet połowy przypadków tego nowotworu. Jeśli aktualnie palisz papierosy, ryzyko wystąpienia raka pęcherza jest u Ciebie 3-krotnie większe, a jeśli „rzuciłeś” palenie – 2 razy większe.

Ryzyko wystąpienia tego nowotworu zależy od czasu ekspozycji organizmu na działanie substancji chemicznych, takich jak np. aminy aromatyczne, które stosuje się w produkcji m.in. skór, farb, gum, tekstyliów, barwników, metalu, ropy i materiałów drukarskich. Toksyny gromadzą się w moczu długotrwale oddziałując na nabłonek urotelialny. Ten czynnik odpowiada za 20-27% przypadków raka urotelialnego.

Zauważyłeś w swoim moczu krew? Działaj szybko. Krwiomocz, czyli obecność krwi w moczu to bezbolesny, ale najczęstszy objaw raka urotelialnego. Krew nie musi być w moczu stale. Może pojawiać się od czasu do czasu. Czasem, erytrocyty są obecne w moczu ale widać je tylko podczas badań laboratoryjnych. To tzw. krwinkomocz

Częściej niż zwykle musisz oddawać mocz? Czujesz przy tym ból lub pieczenie w cewce moczowej? A może czujesz stałe lub nagłe parcie na pęcherz? To tzw. objawy dyzuryczne raka urotelialnego. Pojawiają się zwłaszcza wtedy, gdy rak zlokalizowany jest w pęcherzu moczowym.

Czujesz ból w podbrzuszu? Dokuczają Ci uczucia dyskomfortu w miednicy? A może bolą Cię okolice lędźwi? To mogą być objawy raka urotelialnego, które oznaczają, że choroba nowotworowa jest zaawansowana, a mocz ma trudności z odpływem z nerek.

Leczenia chirurgicznego wymaga większość pacjentów z rozpoznanym rakiem pęcherza moczowego. Metody chirurgiczne wykorzystywane w terapii raka urotelialnego to:

Przezcewkowa radykalna resekcja guza pęcherza. Małoinwazyjna metoda usuwania guza, wykonywana metodą endoskopową, przy użyciu resektoskopu, przeprowadzana w znieczuleniu. Stosowana głównie przy niskozaawansowanych zmianach powierzchniowych.

Radykalna cystektomia – całkowite usunięcie pęcherza moczowego. Skomplikowany zabieg wykonywany w znieczuleniu ogólnym przy nowotworach w bardziej zaawansowanych stadiach. U mężczyzn zabieg polega na wycięciu pęcherza moczowego z gruczołem krokowym, pęcherzykami nasiennymi i częścią cewki moczowej. Przed usunięciem pęcherza moczowego dokonuje się wyboru metody odprowadzenia moczu. Wybór metody odprowadzenia moczu (np. urostomia, pęcherz jelitowy) zależy od wieku chorego, jego schorzeń współwystępujących oraz rokowań.

Leczenie trójmodalne, na które składają się: resekcja przezcewkowa guza pęcherza, radioterapia i chemioterapia. Metoda dedykowana chorym, u których wykonanie cystektomii jest niewskazane lub którzy nie akceptują tego zabiegu. Do tej procedury kwalifikowani są jedynie chorzy z pojedynczym guzem, mniejszym niż 3 cm, pozwalającym na wykonanie maksymalnie doszczętnej resekcji, a także prawidłową funkcją nerek oraz odpowiednią pojemnością i zachowaną funkcją pęcherza moczowego.

Jako samodzielna metoda leczenia, radioterapia, stosowana jest obecnie bardzo rzadko. Jedynie u chorych, którzy z powodów medycznych nie kwalifikują się do zastosowania leczenia trójmodalnego lub odmawiają leczenia systemowego.

Metoda leczenia, która polega na podaniu do organizmu cytostatyka.

Chemioterapię można podać przed lub po operacji, lub niezależnie od niej. Chemioterapia podawana jest w cyklach, np. 2-3 tygodniowych. Ten rodzaj leczenia może wywołać działania niepożądane. Istnieją jednak metody zmniejszenia tych dolegliwości, a ich wyboru dokonuje się wspólnie z lekarzem. Celem chemioterapii przedoperacyjnej jest poprawa wyników leczenia, to znaczy doprowadzenie do zmniejszenia masy nowotworu i wczesna eliminacja mikroprzerzutów, które mogłyby doprowadzić do wznowy nowotworu. Pacjenci, którzy mają podawaną chemioterapię przed zabiegiem, odnoszą z niej największe korzyści. Złotym standardem terapeutycznym powinna być chemioterapia przedoperacyjna podana u wszystkich chorych, u których jest to możliwe. 

Metoda leczenia polegająca na pobudzeniu układu odpornościowego chorego do walki z nowotworem. Stosowana w trzech przypadkach: 


1. jako leczenie okołooperacyjne – dla tej grupy pacjentów lekiem refundowanym jest niwolumab,


2. u chorych z zaawansowanym rakiem pęcherza, gdy standardowa chemioterapia jest niewskazana lub choroba postępuje mimo zastosowania chemioterapii,


3. u chorych z zaawansowanym rakiem pęcherza jako tzw. leczenie podtrzymujące po chemioterapii – dla tych pacjentów lekiem refundowanym jest awelumab.

W terapii celowanej wykorzystuje się:

• leki biologiczne, z grupy tzw. inhibitorów punktów kontrolnych PD-1/PD-L1, które stosuje się u chorych: z zaawansowanym rakiem pęcherza albo gdy standardowa chemioterapia jest niewskazana lub nie przyniosła rezultatów, albo jako tzw. leczenie podtrzymujące po chemioterapii, czyli wtedy, gdy podanie chemii spowodowało zatrzymanie choroby. Leki biologiczne mają utrzymywać i wzmacniać pozytywne działania chemioterapii

• wlewy dopęcherzowe z bakteriami BCG o małym potencjale zakaźnym – u chorych z tzw. nieinwazyjnym rakiem pęcherza, nienaciekającym na błony mięśniowe.

To forma farmakoterapii, w której wykorzystuje się chemioterapeutyk wprowadzany do komórek raka za pomocą przeciwciała monoklonalnego. Zastosowanie tego rozwiązania pozwala na skuteczne dotarcie do komórek nowotworowych z ograniczeniem toksyczności ogólnoustrojowej. Koniugatem wykorzystywanym w leczeniu raka urotelialnego jest enfortumab wedotyny. Lek ten jest refundowany w II i III linii leczenia chorych z rakiem pęcherza moczowego miejscowo zaawansowanym lub przerzutowym.

Chemioterapia jest refundowana w ramach katalogu chemioterapii, zaś leczenie celowane w ramach programu lekowego B.141. Jednak nie wszystkie szpitale mają zawarte kontrakty na realizację tego programu. Program lekowy B.141 powstał 1 listopada 2022 r. i wtedy to została udostępniona dla chorych podtrzymująca immunoterapia awelumabem. Natomiast od 1 listopada 2023 r. do programu zostały włączone kolejne celowane opcje terapeutyczne – niwolumab jako leczenie okołooperacyjne oraz enfortumab wedotyny, po niepowodzeniu uprzedniej chemioterapii i immunoterapii.